Defacto Status (Maamul Hoosaad) Mise Somaliland

 maqaal
Somalinadta Siilaanyo ( maamul)  waxay maanta ku sadex sano jirstay  hogaan xumo kaga timi xaga sare ilaa ay  gaadhay  oo ku baahday haanankii dawliga ahaa,  iyada ooy laf dhabar u tahay in ay yihiin kuwo   lagu soo   xulo sifo eexaysi ah .  Tan oo   mutaysiisay hanaankii maamul ee dalka  in uu u degdego  xalad aanu ka soo kaban karin (the country has been fast tracked to face life’s most unpleasant experience).  Hogaan xumada  siyaasada Siilanyo  iyo kuwa sidaa lagu soo xulo  waa taa  ay  kala saari kari la yihiin masiirkii dalka  ee ay  leeyihiin waxaan Somalia waydiisanay in ay noo aqoonsato  Maamul hoosaad iyo waxa afka qalaad lagu yidhaah Defacto Status  ama Specaial Status inaan helno oo noo aqoonsadaan ! 
 
 Waa suaale yaa la waydiistaa  taa ! Ma Somalia ood kala godeenba yaanay sharci garoobin be , mise Ururada kale ee jira iyo Dawliga kale 
 
Xagaynu Jooganaa ! Xagaynu Maraynaa   Ma ingaa Wax inga dhiman yihiin oo sida ku cad Montevideo Convention  on the Rights and Duties of States  aan soo dhamaystirin shurdahii Qaran iyo dal lagu noqonayay  
 
 Miyaanay  ahayn dad wax uun ka fahasan sooyaalkii taariikh iyo diplomaci ictiraaf raadin  ee dalkani soo maray ee dawladahadii u kala horeeyay  ilaa laga bilaabo dhaqdhaqaayadii  ugu horeeyay  ee ahaa in xaga UN officeka  aqoonsi laga doono  kaas oo soo afjarmay sanadkii 2004  markii UN u aqoonsadeen TFG  in ay tahay cida qudha ee wakiil ka ah waxii jamhuuriayda somalia laysku odhan jiray taas  oo  markiiba  dardar gelisay in dawladii markaa jirtay in  ay u gudbiso codsi ka mid noqosho AU bishii december 2005,  kaas oo ahaa mid AU dood badan ka dhex abuuray sababna u noqoday in gudi xaqiiqo raadis ah u  soo diiraan isla sanadkaa lagu jiray  dalka kuwaas oo si cad warcelintoodii danbe ku muujiyay siday Somaliland qaran ahaan u buuxisay shuradaahii looga baahnaa.  Intaas oo dhaqdhaaq oo laba iyo mid aan ka soo qaatay  oo  dibloomasiyad ahaa maxay daba socdeen oo raadinayeen ma Defacto mise Special Status Maya! 
 Miyaanay wax nuqul ahna ugu iman  xafiisyadii ay u yimadeen mise anigaa sida ah oo wax tixraac ah aan isaga tegin mise is indho  tirkaa ah wax camal inoo ah iyo anaa jab la magaan!  Isna ma Cadho iyo dadka tus baa halkaa la martay Wasiirkii hore ee arimha dibada oo aan u filayo ruux kala saari kara labada odhaah kala fasiran kari lahaa se waxaan leeyahay haday kaa ahayd taa hore alayle lagula arag !
 
Isku soo wada duub   ma sidan baa  la odhan dadka ku mushxarada   sadex sano oo badhaadho ah baa lagu jiray taas oo ah qawda maqashii ,Qof aan caadi ahayn uunbaa u mushxarada guul daro,welina fila inaan dadku u arag . Waxaa dhab  in xilkas badan oo umadan    sharaf  iyo haldoorimo  ku leh   maanta aanay  diyaar  u ahayn in ay  wax ku darsadan  xumada Sillanyo oo ah mid ay la wadagi lahaayeen danbigeeda taas oo  baday inaanu ku xisaabtamin i  in ay hareerihiisa ka muuqdaan sidii ay xiliyadii mucaaradika uga muuqan jireen iyaga oo si uun u filayay in dalkani isbel u baahan yahay.
 
Se si (hogaan xumadan ) looga baxo waxaa dhab ah in loo bahan yahay  in  dalkan loo kaco  oo aan lagu eegan rag iyo dumarba  lana sugin inta fandhaal iyo xeedho kala dhacayaan from bad to worse 
 
Waxaan filayaa ku dhawaaqaistii Golaha Wadatashiga iyo Toosinta Qaranka in ay tahay uun mid ka mid tii ugu horaysay ee umadan qaranimadeeda lagu badbadinayay ,Se ma aha tii ugu danbaysay.
 
Faarax Colow Maxamed 
Academia
Olso Norway 
abosheekh@yahoo.com